انواع شیرازه پیچی

شیرازه ( کناره پیچ یا گوشه پیچ ) در قالیبافی:

برای پوشاندن سر پودهای کنار فرش و نظم بخشیدن به کناره‌ها و مهار تارهای کناری فرش بکار می رود.بعد از بافت هر رج باید شیرازه یا کناره پیچ نیز به موازات قالی بافته شود.ضمناً‌ در اطراف و حواشی قالی، ضمن پوشاندن سر پودها نظم و ظرافت خاصی می دهد.

معمولاً ۴ تا ۶ تار از تارهای کناری فرش را در نظر می‌گیرند و به موازات بافت فرش از پایین به بالا پس از اتمام چند رج نخی پشمی هم‌رنگ متن به دور تار می‌پیچند. برای اتصال تارهای شیرازه به تارهای اصلی، پود ضخیم را پس از هر رج به دور تارهای شیرازه می‌پیچند و دوباره به داخل فرش وارد می‌کنند و در پودکشی رج بعد استفاده می‌کنند.

انواع شیرازه عبارتند از :

شیرازه بافی متصل : چند رشته نخ خامه را که همرنگ ساده بافی و متن اصلی قالی می باشد به هم تابیده و به صورت گلوله کوچکی در می آورند. (یک گلوله برای شیرازه سمت راست و یک گلوله برای شیرازه سمت چپ). سر نخ گلوله را به ۳ یا ۵ رشته تار (برحسب اندازه و ظرافت قالی) که قبلاً در مرحله چله کشی برای شیرازه بافی در طرفین چله ها پیش بینی شده گره می زنند (معمولاً حدود ۱۰ سانتیمتر به اندازه سر ریشه های قالی در ابتدا و انتها، سر آن را آزاد می گذارند) پس از هر نوبت پود دادن (ضخیم و نازک) گلوله را از تارهای شیرازه عبور داده و همراه سر پودها به صورت لوله ای یا حصیری پیچانده و محکم می کشند و این کار را در همه رجها تکرار می نمایند

انواع شیرازه بافی متصل عبارتند از :

شیرازۀ حصیری (چند ردیفه ) : به صورت نوار باریک در کناره‌های قالی (قالی‌های عشایری)
شیرازۀ متوازی
شیرازۀ متخاصم
شیرازۀ متضاد
شیرازۀ متقاطع

۲ . شیرازه بافی منفصل : شیرازه بافی منفصل: در کناره پیچ منفصل پس از اتمام قالی، شیرازه بافی جداگانه انجام می شود. به این ترتیب که سر پودها بعد از هر رج بافت از دور چله های شیرازه طرفین قالی گذشته و به داخل قالی بر می‌گردد. بعد از تکرار چندین رج حدود ۵ سانتیمتر سر یکی از پودها را به دو راست رو یا تسمه آهنی که برای این کار در طرفین دستگاه (بین قالی و راست روها) و برای جلوگیری از کجی قالی تعبیه شده پیچیده و به داخل قالی برگردانده می شود و این کار در تمام طول بافت قالی تکرار می شود. بعد از بافت کامل قالی سر پودهایی را که به راست روها و یا تسمه های طرفین بسته شده می برند و شیرازه مناسب با متن و ظرافت قالی جداگانه تهیه و به وسیله سوزن به کناره های قالی به نحوی می دوزند که حالت شیرازه متصل را پیدا نماید. شیرازه منفصل معمولاً در دستگاههایی که کوجی ندارند متداول است، مانند دستگاههای ترکی در منطقه آذربایجان. لازم به ذکر است که استحکام و کیفیت کناره پیچ متصل در عمل بهتر از نوع منفصل آن می باشد.

برخی فرش‌های ایران (فارس و یلمه چهارمحال‌وبختیاری)شیرازه‌های رنگی دارند.

شیرازه (کناره پیچ، گوشه پیچ) در گلیم بافی

بافتی لوله شکل یا نواری پهن که دو طرف و در امتداد طول فرش قرار دارد و همراه گلیم‌باف فرش به عنوان قاب فرش محسوب می‌شود. شیرازه از عوامل دوام فرش است زیرا باعث استحکام چله‌های کناری می‌شود.

شیرازه پیچی

معمولاً 4 تا 6 تار از تارهای کناری فرش را در نظر می‌گیرند و به موازات بافت فرش از پایین به بالا پس از اتمام چند رج نخی پشمی هم‌رنگ متن به دور تار می‌پیچند. برای اتصال تارهای شیرازه به تارهای اصلی، پود ضخیم را پس از هر رج به دور تارهای شیرازه می‌پیچند و دوباره به داخل فرش وارد می‌کنند و در پودکشی رج بعد استفاده می‌کنند.

انواع شیرازه

1.شیرازۀ حصیری: به صورت نوار باریک در کناره‌های قالی (قالی‌های عشایری)

2.شیرازۀ متوازی

3.شیرازۀ متخاصم

4.شیرازۀ متضاد

5.شیرازۀ متقاطع

6.شیرازۀ منفصل: شیرازه را جداگانه تهیه کرده و با نخ و سوزن به فرش می‌دوزند. (مقاومت کمتری از شیرازۀ متصل دارد)

برخی فرش‌های ایران (فارس و یلمه چهارمحال‌وبختیاری)شیرازه‌های رنگی دارند.

مهم‌ترین مسئله در بافت گلیم که به فراموشی سپرده شده و در قالی‌های قدیمی (به‌ویژه قالی‌های عشایر) دیده می‌شود استفاده از موی بز در شیرازه و گلیم‌بافی است.

خاصیت موی بز:

-مانع از عبور آب و هرگونه مایعات

-مانع از نفوذ حشراتی مانند بید و موریانه

5 تا 10 ردیف بر روی گلیمِ فرش را از دو طرف با موی بز می‌بافند که امروزه ملیله‌بافی(استفاده از نخ‌های رنگی) جایگزین آن شده است.

برای مقاومت و استحکام گلیم‌باف از محل ورود ریشه‌ها به گلیم از نوعی گره که به نام "دو گره" معروف است استفاده می‌کنند.