دفتین

دفتین (دفه، کرکیت، کلوزار، دستوک)

این وسیله نام‌های زیادی دارد و هر گویش و منطقه‌ای آن را به زبان خود تلفظ می‌کرده و اکنون به نام‌ دفه، دفتین، کرکیت، کلوزار و دستوک معروف شده، اما بیشتر این وسیله را به نام دفه می‌شناسند و این نام عمومیت پیدا کرده است. دفه یکی از وسایلی است که برای قالیبافی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد و وظیفه این وسیله فلزی سر شانه‌ای، کوبیدن گره‌های فرش و همچنین پودهای آن است. در نظر اول اگر این وسیله را در دست بگیرید متوجه می‌شوید بسیار سنگین است و کار با آن راحت نیست. دفه انواع مختلفی دارد. دفه‌های بزرگی که باید با دو دست کوبیده شود و دفه‌های سبک یکدستی. البته هر دو یک کار انجام ‌می‌دهند، اما این‌که هر کدام کجا مورد استفاده قرار می‌گیرد اهمیت دارد. به طور معمول زمانی که بافت قالی به نیمه یا 50 درصد رسید از دفه دو‌دستی استفاده می‌کنند. به این دلیل که پرز‌های فرش دیگر اجازه ورود دفه یکدستی را که گره به درون تار بفرستد ندارد و دفه‌های سبک توانایی این کار را ندارند. پس باید از دفه‌های بزرگ دودستی استفاده شود تا این گره‌ها زیر تار و پود فرش قرار گیرند.

دفّه از نظر فرم و ظاهر درانواع مختلف ساخته می شود، اما کارآیی همگی یکسان است و تفاوتهای موجود به نحوی مرتبط باسنت های بافندگی نزد اقوام مختلف می باشد. قسمت اصلی دفتین تیغه های آن است که مرکب ازتعدادی تیغة فلزی می باشد. قسمت جلوی تیغه ها کمی باریکتر و تیزتر است تا به راحتی در داخل تارهای فرش فرو رود. دستة آن نیز ممکن است چوبی یا فلزی باشد که به طرق مختلف مانند کاملاًعمود، مورب و یا کاملاً صاف به تیغه ها وصل می شود.

در میان دفتین های قدیمی نمونه هایی نیز دیده شده که تمام آن از جنس چوب بوده است . البته دفتین های چوبی عموماً برای بافت سایر دستبافتها نظر گلیم کاربرد داشته است که البته ساخت آنهاتقریباً به فراموشی سپرده شده است . در میان دفتین های متداول در قالیبافی امروز ایران ، گروهی که درتبریز استفاده می شوند و به دفتین تبریزی شهرت دارند از نظر حجم و وزن سبک ترین و کوچکترین دفتین های ایران هستند و دفتین های مورد استفاده در اصفهان حجیم ترین و سنگین ترین دفتین های مورداستفاده در ایران می باشند